Όχι αυτό που θέλουμε εμείς, αλλά οι μαθητές μας. Και πως είναι αυτό; Ε, με διαδικτυακό τζογάρισμα, εκφοβισμό, απειλές, σεξουαλικές παρενοχλήσεις, παραβίαση της ιδιωτικότητας, διαδικτυακές πλαστοπροσωπίες και κλοπές ταυτότητας, ηλεκτρονική παρενόχληση, πειρατεία και κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, ιούς και κακόβουλο λογισμικό και με λίγο από αγγλικές λέξεις όπως spam, phising, pharming, sexting, grooming κ.ά. Εντάξει, το ακριβώς αντίθετο. Και για την ενημέρωση, την ευαισθητοποίηση και την αφύπνιση των έφηβων μαθητών μας υπάρχει πλέον ένα εγχειρίδιο στα ελληνικά με ενημερωτικό υλικό, δραστηριότητες, πρακτικές ασκήσεις και κουίζ. Ένα εκπαιδευτικό εγχειρίδιο που φτιάχτηκε από μαθητές και απευθύνεται σε μαθητές.
Το εγχειρίδιο τιτλοφορείται "Το Διαδίκτυο που Θέλουμε" (The Web We Want) και μπορείτε να το κατεβάσετε σε μορφή pdf στα ελληνικά από τον σύνδεσμο που μόλις σας έδωσα. Αποτελείται από 52 σελίδες που οργανώνονται σε 6 ενότητες με συνολικά 18 κεφάλαια. Οι τίτλοι των ενοτήτων έχουν ως εξής:
- Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις μου στο Διαδίκτυο
- "Η πληροφορία δεν είναι γνώση", Άλμπερτ Αϊνστάιν
- Συμμετέχοντας στο Διαδίκτυο
- Διαμόρφωσε την ταυτότητά σου
- Ιδιωτική Ζωή, το πολυτιμότερο αγαθό μου
- Ο καλλιτέχνης μέσα σου
Το περιεχόμενο είναι σχεδιασμένο ώστε να ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα των μαθητών και να προκαλέσει τον προβληματισμό τους γύρω από θέματα ασφαλείας στο Διαδίκτυο όπως τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις στον κόσμο του Διαδικτύου, η κριτική σκέψη και ανάλυση των πληροφοριών που παρέχονται σε αυτό, η υπεύθυνη και ασφαλής συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες στο Διαδίκτυο, η ιδιωτικότητα και η προστασία της προσωπικότητας, τα πνευματικά δικαιώματα κ.ά.
"Το Διαδίκτυο που Θέλουμε" απευθύνεται σε εφήβους 13-16 ετών και έχει σκοπό με την χρήση πρακτικών ασκήσεων σε ομαδοσυνεργατικό κυρίως πλαίσιο να ανταλλάξουν εμπειρίες και απόψεις, να δημιουργήσουν συμβουλές που μπορούν να μοιραστούν με τους συμμαθητές τους και να προβληματιστούν και να αναστοχαστούν σχετικά με τις συμπεριφορές που συναντούν στο διαδίκτυο αλλά κυρίως σχετικά με τη δική τους συμπεριφορά έτσι ώστε να αλλάξει η στάση τους με τελικό στόχο την ασφαλέστερη χρήση του Διαδικτύου.
Το εγχειρίδιο αυτό δημιουργήθηκε το 2013 (οπότε είναι επίκαιρο τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές) από το Ευρωπαϊκό Σχολικό Δίκτυο (European Schoolnet - EUN) σε συνεργασία με το δίκτυο insafe που αποτελείται από 31 Κέντρα Ασφαλούς Διαδικτύου στην Ευρώπη (το ελληνικό είναι το γνωστό σας saferinternet.gr) και αποτελεί δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα πλαίσια της Ψηφιακής Ατζέντας για την Ευρώπη - Πρωτοβουλία Ευρώπη 2020 και με την υποστήριξη των εταιρειών Google και Libery Global (έχει γίνει τόσο περίπλοκο το να αποδώσεις αναφορές δημιουργών).
Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε στα πλαίσια των μαθημάτων σας καθώς συνδέεται με τα προγράμματα σπουδών της Πληροφορικής στο Γυμνάσιο και των Εφαρμογών Πληροφορικής στο Λύκειο. Ακόμη είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί σε κάποια Ερευνητική Εργασία (project) της οποίας το θέμα θα εντάσσεται στο ζήτημα της ασφάλειας στο Διαδίκτυο ή και σε άλλες ερευνητικές εργασίες με διαφορετικά αντικείμενα αφού η χρήση του Διαδικτύου ως πηγή πληροφόρησης από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς αποτελεί συνηθισμένη τακτική και απαιτεί δεξιότητες κριτικής αναζήτησης και αξιολόγησης των πληροφοριών που παρέχονται στο Διαδίκτυο. Επιπλέον, μπορεί να αξιοποιηθεί σε Προγράμματα Αγωγής Υγείας ως υλικό προετοιμασίας, ενημέρωσης και συζήτησης γύρω από θέματα που αφορούν την ασφαλή χρήση και αξιοποίηση του Διαδικτύου, την προστασία της ιδιωτικότητας, την πρόληψη της εξάρτησης από το Διαδίκτυο, τις ψυχολογικές επιπτώσεις ανεπιθύμητων συμπεριφορών στο Διαδίκτυο κ.ο.κ. Τέλος, στα πλαίσια του Κοινωνικού Σχολείου μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κάποια δράση που θα εντάσσεται στην θεματική ενότητα του εθισμού στο Διαδίκτυο.
Στον δικτυακό τόπο του "Διαδικτύου που Θέλουμε" μπορείτε να βρείτε επιπλέον υποστηρικτικό υλικό, να συμμετέχετε (κυρίως οι μαθητές σας) στην μικρή διαδικτυακή κοινότητα που δημιουργείται σχολιάζοντας ή ανεβάζοντας βιντεάκια, να κατεβάσετε εκδόσεις του εγχειριδίου σε άλλες γλώσσες ή μεμονωμένες ενότητες (μόνο στα αγγλικά) ή ακόμα και να παραγγείλετε τυπωμένα αντίτυπα του βιβλίου.
Παίζω και μαθαίνω στο Διαδίκτυο
Για να μην μείνει κανείς παραπονεμένος υπάρχει αντίστοιχο βιβλίο-εγχειρίδιο-τετράδιο ασκήσεων και για μικρότερους μαθητές. Για παιδιά ηλικίας από 4 έως 8 ετών το δίκτυο insafe έχει δημιουργήσει το βιβλίο δραστηριοτήτων "Παίζω και μαθαίνω στο Διαδίκτυο" (Play and Learn: Being Online). Μπορείτε να κατεβάσετε την ελληνική έκδοση του "Παίζω και μαθαίνω στο Διαδίκτυο" ενώ υπάρχουν και οδηγίες για γονείς και εκπαιδευτικούς (δυστυχώς στα αγγλικά καθότι ο σύνδεσμος προς την ελληνική έκδοση δεν λειτουργούσε όταν γραφόταν αυτό το άρθρο και δεν φαίνεται να υπάρχουν πουθενά στο Διαδίκτυο).
Το βιβλίο επιχειρεί να γνωρίσει στους μαθητές έννοιες της σύγχρονης τεχνολογίας ώστε να εξοικειωθούν με αυτές μέσα από 30 σελίδες διασκέδασης και παιχνιδιών που ταυτόχρονα συντελούν στο να βελτιώσουν τις βασικές γλωσσικές, μαθηματικές, κοινωνικές και πολιτιστικές δεξιότητές τους. Προσφέρει μια ματιά στην επίδραση που μπορεί να έχει η σύγχρονη τεχνολογία στην καθημερινή μας ζωή αλλά κυρίως επιτρέπει σε γονείς και τους εκπαιδευτικούς να καθίσουν και να συζητήσουν µε τα παιδιά για θέματα τεχνολογίας και τις επιδράσεις τους. Στην τέταρτη σελίδα του βιβλίου υπάρχει ένας πίνακας που εξηγεί ποιες δραστηριότητες είναι κατάλληλες για ποιες ηλικίες, τον τομέα Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών με τον οποίο ασχολείται κάθε δραστηριότητα και ποιούς σκοπούς εξυπηρετεί (διδακτικοί στόχοι, ηλεκτρονικές δεξιότητες που αποκτούν οι μαθητές).
eSafetyKit
Αν δεν σας φτάνει το παραπάνω τετράδιο δραστηριοτήτων, για τους μικρούς μαθητές των πρώτων τάξεων του Δημοτικού, υπάρχει και δικτυακό περιεχόμενο με παιχνίδια, κουίζ, συμβουλές, wallpapers (ταπετσαρίες επιφάνειας εργασίας;), avatars (εικόνες προσωποποίησης;) και επιπλέον επιλογές για κατέβασμα υλικού. Πρόκειται για το eSafetyKit που προσφέρεται από SaferInternet.gr και έχει σκοπό να ενημερώσει, συμβουλεύσει και ευαισθητοποιήσει τους μικρούς μαθητές πάνω σε θέματα Ασφάλειας, Επικοινωνίας, Ηλεκτρονικής Παρενόχλησης και Διασκέδασης στο Διαδίκτυο. Το eSafetyKit συνοδεύεται από τον "Διασκεδαστικό οδηγό για όλη την οικογένεια - Δαμάζοντας το Διαδίκτυο" με 36 σελίδες δραστηριοτήτων που μπορούν να κάνουν οι γονείς με τα παιδιά τους. Οι γονείς (αλλά και οι εκπαιδευτικοί) καλό θα ήταν να διαβάσουν και τον "Οδηγό για γονείς - Φροντίζοντας για την ασφάλεια των παιδιών στο Διαδίκτυο" όπου θα βρουν οδηγίες για τις δραστηριότητες του "Δαμάζοντας το Διαδίκτυο" αλλά και τις απαντήσεις στις δώδεκα "Κάρτες Περιπτώσεων" (ενότητα Γ. Προτεινόμενες λύσεις για τις δραστηριότητες) με τις οποίες μπορείτε να παίξετε-προβληματιστείτε με τα παιδία σας ή τους μαθητές σας.
Θέλετε περισσότερα; Οι δικτυακοί τόποι του insafe, του SaferInternet.gr και του ενημερωτικού κόμβου του ΠΣΔ Ασφάλεια στο Διαδίκτυο μπορούν να σας προσφέρουν επιπλέον υλικό.