Η διδασκαλία σε ένα εργαστήριο πληροφορικής αποτελεί μια πολύ απαιτητική εργασία που περιλαμβάνει πέραν της διδασκαλίας, την εξατομικευμένη υποστήριξη κάθε μαθητή ή ομάδας μαθητών ανά υπολογιστή, την παρακολούθηση της πορείας τους αλλά και την απαραίτητη επίδειξη τεχνικών ή διαδικασιών για την εκτέλεση μιας εργασίας. Δυστυχώς, οι ελλείψεις κατάλληλου εξοπλισμού, όπως οι βιντεοπροβολείς, και πολλές φορές η κακή διαρρύθμιση των αιθουσών λόγω έλλειψης χώρου, όπου ο καθηγητής δεν μπορεί να έχει οπτική επαφή με όλες τις οθόνες των μαθητών, δυσχεραίνουν το εκπαιδευτικό έργο του καθηγητή. Επιπλέον, η προσπάθεια προσέλκυσης της προσοχής και της συμμετοχής των μαθητών με παιδαγωγικούς τρόπους πολλές φορές αποβαίνει άκαρπη. Μερική λύση στα προβλήματα αυτά προσφέρουν οι εφαρμογές διαχείρισης και εποπτείας σχολικών εργαστηρίων πληροφορικής.

Οι εφαρμογές εποπτείας και διαχείρισης σχολικών εργαστηρίων παρέχουν στους εκπαιδευτικούς ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον μέσω του οποίου μπορούν να επιτευχθούν λειτουργίες όπως:

• Η παρακολούθηση/εποπτεία των οθονών των μαθητών και των εργασιών που κάνουν από τον υπολογιστή του καθηγητή
• Η λήψη στιγμιοτύπων από τις οθόνες των μαθητών
• Απομακρυσμένος έλεγχος των υπολογιστών των μαθητών από τον υπολογιστή του καθηγητή για παροχή βοήθειας
• Ο διαμοιρασμός της οθόνης του καθηγητή στους υπολογιστές των μαθητών ώστε να επιδείξει μια λειτουργία
• Η αποστολή μηνυμάτων στους υπολογιστές των μαθητών
• Το κλείδωμα των υπολογιστών των μαθητών ώστε να επικεντρωθούν σε κάποια άλλη δραστηριότητα
• Η μαζική απενεργοποίηση ή ενεργοποίηση όλων των υπολογιστών του εργαστηρίου
• Η απομακρυσμένη εκτέλεση εντολών (από τον υπολογιστή του καθηγητή) σε όλους τους υπολογιστές των μαθητών
• Η σύνδεση μαθητών από το σπίτι τους μέσω VPN (Virtual Private Network) συνδέσεων

Υπάρχουν διάφορα ιδιόκτητα λογισμικά που προσφέρουν τις παραπάνω υπηρεσίες όπως τα NetOp School, NetSupport, AristoClass κ.ά. Αυτά βέβαια παρέχονται έναντι αντιτίμου. Ευτυχώς, υπάρχει το ελεύθερο και ανοικτό λογισμικό που συνήθως παρέχεται δωρεάν. Δύο πολύ διαδεδομένες εφαρμογές για εποπτεία σχολικού εργαστηρίου είναι το iTALC και το epoptes, με το πρώτο να παρέχεται και για συστήματα windows.

iTALC

Το iTALC (Intelligent Teaching And Learning with Computers) αποτελεί ελεύθερο λογισμικό και λογισμικό ανοικτού κώδικα που διανέμεται δωρεάν. Η τελευταία έκδοση του iTALC είναι η 2.0 και υποστηρίζει συστήματα Windows (XP, Vista, 7) και Linux. Μπορείτε να κατεβάσετε το iTALC και να το εγκαταστήσετε σε συστήματα Windows μέσω του εκτελέσιμου αρχείου ή για συστήματα Linux να κατεβάσετε και να μεταγλωττίσετε τον πηγαίο κώδικά του από το ίδιο σημείο (είναι διαθέσιμο και μέσω repositories).  

Αν αντιμετωπίσετε προβλήματα με την έκδοση 2.0 (συνήθως σε συστήματα Windows XP) μπορείτε να κατεβάσετε την έκδοση 1.0.13 του iTALC που είναι πιο σίγουρη. Για να εγκαταστήσετε το iTALC δεν χρειάζεται να έχετε δημιουργήσει domain στο εργαστήριο σας.

Εγκατάσταση του iTALC σε Windows XP

1. Ξεκινήστε εγκαθιστώντας το iTALC στον υπολογιστή του καθηγητή. Σιγουρευτείτε ότι για τον υπολογιστή του καθηγητή έχετε επιλέξει και το στοιχείο iTALC Master.
2. Όταν ολοκληρωθεί η εγκατάσταση αφήστε επιλεγμένο το "Run key setup tool now" ή εκτελέστε από το μενού "Έναρξη" το "iTALC Key Setup Tool".
3. Στο "iTALC setup tool" επιλέξτε "Create a new key pair (only on master computer)" και "Επόμενο". Αφήστε τις προεπιλεγμένες τιμές για τους δύο πρώτους φακέλους, ενώ για τον τρίτο επιλέξτε έναν κοινόχρηστο φάκελο ή κάποιο μεταφέρσιμο μέσο αποθήκευσης (εκεί θα αποθηκευθεί ένα αρχείο με όνομα "italc_dsa_key.pub" το οποίο θα πρέπει να μεταφερθεί σε κάθε υπολογιστή μαθητή για να γίνει και εκεί η εγκατάσταση του iTALC). Ολοκληρώστε τον οδηγό.
4. Προσθέστε μια εξαίρεση στο Τείχος προστασίας των Windows (firewall) από τον Πίνακα Ελέγχου ώστε να επιτρέπετε στο πρόγραμμα ica.exe που βρίσκεται στον φάκελο εγκατάστασης του iTALC να έχει πρόσβαση στο δίκτυο. Εναλλακτικά, ανοίξτε τη θύρα 5800 (είναι η προεπιλεγμένη για το iTALC όταν τρέχει στον υπολογιστή του καθηγητή σαν server)
5. Πρέπει να εγκαταστήσετε το iTALC και σε κάθε υπολογιστή των μαθητών. Συνδεθείτε ως administrator σε κάθε έναν υπολογιστή μαθητή (οι μαθητές θα πρέπει να συνδέονται ως απλοί χρήστες ώστε να μην μπορούν να πειράξουν τις ρυθμίσεις του iTALC ή να το απεγκαταστήσουν). Εγκαταστήστε το iTALC χωρίς το στοιχείο iTALC Master.
6. Εκτελέστε τον οδηγό ρύθμισης κλειδιών και επιλέξτε το "Εισαγωγή δημόσιου κλειδιού του κύριου υπολογιστή" επιλέγοντας τον φάκελο στον οποίο βρίσκεται το δημόσιο κλειδί του server (δημιουργήθηκε στο βήμα 3). Στην επόμενη οθόνη αφήστε τον προεπιλεγμένο φάκελο.
7. Προσθέστε μια εξαίρεση στο Τείχος προστασίας των Windows (firewall) από τον Πίνακα Ελέγχου ώστε να επιτρέπετε στο πρόγραμμα italc.exe που βρίσκεται στον φάκελο εγκατάστασης του iTALC να έχει πρόσβαση στο δίκτυο. Εναλλακτικά, ανοίξτε τη θύρα 5900 (είναι η προεπιλεγμένη για το iTALC όταν τρέχει στους υπολογιστές των μαθητών)

Είστε έτοιμοι (σχεδόν). Στους υπολογιστές των μαθητών δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα άλλο (η υπηρεσία του iTALC ξεκινάει αυτόματα). Ξεκινήστε το iTALC στον υπολογιστή του καθηγητή από το εικονίδιο στην επιφάνεια εργασίας. Την πρώτη φορά θα εμφανιστεί ένα μήνυμα λάθους (φυσιολογικό είναι, δεν έχετε δημιουργήσει τάξη και δεν έχετε προσθέσει τους υπολογιστές των μαθητών). Δημιουργείστε μια καινούρια τάξη με δεξί κλικ (Διαχείριση Τάξης --> Δεξί κλικ --> Πρόσθεση Τάξης) και προσθέστε τους υπολογιστές των μαθητών. Για την προσθήκη των υπολογιστών των μαθητών μπορείτε να χρησιμοποιήσετε είτε τα ονόματα των υπολογιστών (π.χ. pc01, pc02 κ.ο.κ) είτε τις IP διευθύνσεις τους (αν χρησιμοποιείται σταθερές IP) είτε τις διευθύνσεις MAC (για να δείτε τη διεύθυνση MAC ενός υπολογιστή εκτελέστε την εντολή ipconfig /all από ένα παράθυρο γραμμής εντολών).

Αν χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφθείτε το wiki του iTALC ή να δείτε τον οδηγό χρήσης του iTALC για την έκδοση 1.0.4 (μέχρι και την 2.0 δεν έχει αλλάξει κάτι σημαντικό όσον αφορά το περιβάλλον χρήσης)

epoptes

Ο Επόπτης είναι επίσης μια εφαρμογή για την διαχείριση και την εποπτεία μιας τάξης σε ένα εργαστήριο πληροφορικής. Σε σχέση με το iTALC προσφέρει επιπλέον την δυνατότητα σίγασης των υπολογιστών των μαθητών αλλά υποστηρίζει μόνο έμμεσα την προβολή της οθόνης ενός μαθητή σε όλους του υπόλοιπους (με το iTALC γίνεται πιο εύκολα και άμεσα). Είναι και αυτό ελεύθερο λογισμικό και λογισμικό ανοικτού κώδικα και διανέμεται δωρεάν. Υποστηρίζει συστήματα Ubuntu, Debian και openSUSE (δεν υποστηρίζει Windows).

Ο Επόπτης είναι πλέον αυτόνομο έργο αλλά ξεκίνησε από το κομμάτι εποπτείας των sch-scripts. Πλέον, αναπτύσσεται στα αγγλικά και έχει ενταχθεί στα αποθετήρια (repositories) των Ubuntu και Debian Linux. Αν έχετε δημιουργήσει το εργαστήριό σας με βάση την αρχιτεκτονική του Ubuntu LTSP έχετε ήδη διαθέσιμο τον επόπτη. Αν όχι, ο επόπτης μπορεί να εγκατασταθεί από τα αποθετήρια και υποστηρίζει μικτή οργάνωση του εργαστηρίου με υπολογιστές Ubuntu LTSP servers, thin clients, fat clients, μη LTSP servers, αυτόνομους σταθμούς εργασίας Linux κ.ά.

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην επίσημη σελίδα του Επόπτη ή στη σελίδα του Επόπτη από το wiki της Τεχνικής Στήριξης.