Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) έχουν ενταχθεί στην εκπαιδευτική καθημερινότητα στην χώρα μας αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Εύκολα κάποιος θα μπορούσε να προβλέψει ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί με όλο και αυξανόμενο ρυθμό και δεν θα έπεφτε έξω. Πέρα όμως από τον γενικό όρο ΤΠΕ που περιλαμβάνει πληθώρα τεχνολογιών και εκπαιδευτικών μεθόδοων ποιες είναι συγκεκριμένα οι τεχνολογίες που θα υιοθετηθούν στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι, οι τάσεις και οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουμε στην εκπαίδευση; Μια έρευνα υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάνει συγκεκριμένες προβλέψεις για τα επόμενα 5 χρόνια (2015 έως 2019).

Το New Media Consortium είναι μια μη κερδοσκοπική κοινοπραξία από οργανισμούς που εστιάζουν και ασχολούνται με την χρήση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση. Αποτελεί μια κοινότητα από ειδικούς στην εκπαιδευτική τεχνολογία που ερευνούν την χρήση "νέων μεσων" στην εκπαίδευση. To "NMC Horizon Project" που ξεκίνησε από το 2002 εντοπίζει και περιγράφει τις αναδυόμενες εκείνες τεχνολογίες που πιθανόν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην εκπαίδευση. Για πρώτη φορά το 2014 διεξήχθη η έρευνα "NMC Horizon Report Europe: 2014 Schools Edition" σε συνεργασία με το ερευνητικό κέντρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και εστίασε συγκεκριμένα στα ευρωπαϊκά σχολεία. Μπορείτε να διαβάσετε την αναφορά της έρευνας (στα αγγλικά) που βρίσκεται στο Διαδίκτυο και συν-δημοσιεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή το NMC (https://ec.europa.eu/jrc/en/publication/eur-scientific-and-technical-research-reports/horizon-report-europe-2014-schools-edition και http://www.nmc.org/news/announcing-horizon-report-europe-2014-schools-edition).

Η έρευνα ολοκληρώθηκε από μια ομάδα 53 ειδικών στην εκπαίδευση, τις νέες τεχνολογίες και σε άλλους παρεμφερείς τομείς που προέρχονται από 22 ευρωπαϊκές χώρες (ναι, έχει και Έλληνες). Εν συντομία, να πούμε, ότι στην έρευνα εντοπίζονται έξι προκλήσεις για την ευρωπαϊκή εκπαίδευση, έξι τάσεις και έξι τεχνολογίες που προβλέπεται ότι θα υιοθετηθούν στα επόμενα 5 χρόνια. Μια ματιά στο μέλλον λοιπόν:

• Προκλήσεις
  • Εφικτές (επιλύσιμες)
    • Ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών
    • Χαμηλές ψηφιακές δεξιότητες των μαθητών
  • Δύσκολες
    • Δημιουργία αυθεντικών ευκαιριών μάθησης
    • Συνδυασμός τυπικής και μη τυπικής μάθησης
  • Δύστροπες (με την έννοια του πολύ δύσκολες)
    • Υποστήριξη σύνθετης σκέψης και επικοινωνίας
    • Οι μαθητές ως συν-σχεδιαστές της μάθησης
• Τάσεις
  • Βραχυπρόθεσμες τάσεις (1 με 2 χρόνια)
    • Αυξανόμενη καθολική παρουσία των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης
    • Επανεξέταση του ρόλου των εκπαιδευτικών
  • Μεσοπρόθεσμες τάσεις (3 με 5 χρόνια)
    • Αυξανόμενο ενδιαφέρον για ανοιχτούς εκπαιδευτικούς πόρους
    • Αυξανόμενη χρήση υβριδικών σχεδίων μάθησης
  • Μακροπρόθεσμες τάσεις (5 χρόνια και άνω)
    • Εξέλιξη της διαδικτυακής μάθησης
    • Αύξηση της καθοδηγούμενης από τα δεδομένα μάθησης και της αξιολόγησης
• Τεχνολογίες
  • Με ορίζοντα υιοθέτησης 1 χρόνο ή λιγότερο
    • Υπολογιστική νέφους
    • Υπολογιστές tablet
  • Με ορίζοντα υιοθέτησης 2 με 3 χρόνια
    • Παιχνίδια και μάθηση μέσω αυτών (gamification)
    • Μάθηση μέσω κινητού
  • Με ορίζοντα  υιοθέτησης 4 με 5 χρόνια
    • Προσωποποιημένη μάθηση
    • Εικονικά και εξ αποστάσεως εργαστήρια

Η εικόνα που συνοψίζει τα ευρήματα της έρευνας προέρχεται από την αναφορά της έρευνας και την μεταφράσαμε στα ελληνικά για την δική σας ευκολία. Μπορείτε να κατεβάσετε την συνοπτική παρουσίαση των ευρημάτων της έρευνας "NMC Horizon Report Europe: 2014 Schools Edition" και σε μορφή pdf.

Πέρα από τις προβλέψεις η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναλάβει πρωτοβουλίες που αφορούν τις ψηφιακές τεχνολογίες (Ψηφιακή Ατζέντα για την Ευρώπη - Πρωτοβουλία Ευρώπη 2020). Μπορείτε να δείτε πιο συγκεκριμένα τις στοχεύσεις τις Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εκπαίδευση και τις ψηφιακές τεχνολογίες (στα αγγλικά). Ας μεταφράσουμε το εισαγωγικό κείμενο:

Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) μας βοηθούν να μάθουμε καλύτερα, πιο αποτελεσματικά και δημιουργικά, να καινοτομούμε, να επιλύουμε σύνθετα προβλήματα και να αποκτούμε πρόσβαση σε ευρύτερες και πιο ενημερωμένες γνώσεις. Οι ΤΠΕ παρέχουν σε όλους ευέλικτες και προσιτές ευκαιρίες μάθησης, μέσα και έξω από την τάξη.

Η ευρωπαϊκή ψηφιακή ατζέντα για την εκπαίδευση περιλαμβάνει τρεις τομείς:

• Ανοιχτή Εκπαίδευση: Δηλαδή η αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών ώστε η εκπαίδευση να μπορεί να πραγματοποιείται οπουδήποτε, μέσω διαφόρων συσκευών και μέσων, οποιαδήποτε χρονική στιγμή και με την υποστήριξη πολλών διαφορετικών ατόμων. Πρόσβαση σε αυτή την εκπαίδευση θα πρέπει να έχουν όλοι. "Οι αλλαγές στην εκπαίδευση είναι απαραίτητες στην Ευρώπη. Πρέπει να κάνουμε την καλύτερη χρήση της τεχνολογίας προκειμένου να αναδείξουμε τη δύναμη της μάθησης - το ξύπνημα της περιέργειας, την τόνωση της καινοτομίας και την ευχαρίστηση της ανακάλυψης του κόσμου. Νέοι μαθητές σε όλη την Ευρώπη μας βοηθούν να συνειδητοποιήσουμε αυτές τις προκλήσεις". Περισσότερα για το "Άνοιγμα της εκπαίδευσης" (και κάτι στα ελληνικά).
• Προγραμματισμός - Η δεξιότητα του 21^ου αιώνα: Οι Πληροφορικοί μπορούμε να φουσκώσουμε υπερήφανα. Η Ευρώπη δείχνει να αντιλαμβάνεται τον ρόλο του προγραμματισμού στην ευημερία των σύγχρονων τεχνολογικών κοινωνιών μας. "Ο προγραμματισμός ενισχύει τη δημιουργικότητα, διδάσκει τους ανθρώπους να συνεργάζονται, να δουλεύουν μαζί πέρα από φυσικά και γεωγραφικά όρια και να επικοινωνούν με μια γλώσσα παγκόσμια. Η τεχνολογία είναι μέρος της ζωής μας, και ο προγραμματισμός τη φέρνει πιο κοντά σου!".
• Έρευνα και Καινοτομία:"Οι τ

  άξεις του μέλλοντος, η χρήση υπολογιστών tablets, η τεχνολογία 3D και ευέλικτες χωρικές ρυθμίσεις (βλ. τηλεκπαίδευση, εξ αποστάσεως εκπαίδευση, μικτά μοντέλα κ.τ.λ.) μπορούν να καθοδηγήσουν την δημιουργικότητα, την καινοτομία και την περιέργεια."

Για πολύ περισσότερα μπορείτε να δείτε την έρευνα που διεξήχθη το 2013 από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τα σχολεία με θέμα "ΤΠΕ στην Εκπαίδευση" (Survey of schools: ICT in Education). Η μελέτη αυτή συνέλεξε δεδομένα και προέβη στη συγκριτική τους αξιολόγηση από 31 ευρωπαϊκές χώρες (27 κράτη μέλη της ΕΕ και τις Κροατία, Ισλανδία, Νορβηγία και Τουρκία) για την πρόσβαση, τη χρήση, την ικανότητα και τις στάσεις των μαθητών και των εκπαιδευτικών σχετικά με τις ΤΠΕ στα σχολεία. Η έρευνα είναι στα αγγλικά (κάποιο εποχή όλα αυτά μεταφράζονταν, τελευταία - μετά την κρίση - σταματήσαμε),