Δωρεάν λογισμικό (στα αγγλικά freeware <-- free + software) ονομάζουμε αυτό που διανέμεται χωρίς κάποιο αντίτιμο. Ο όρος είναι αρκετά ασαφής και δεν περιλαμβάνει μια μεγάλη κατηγορία λογισμικών, τα ελεύθερα λογισμικά (στα αγγλικά free software). Με τον όρο ελεύθερο λογισμικό εννοούμε αυτό το οποίο παρέχει στο χρήστη τις ελευθερίες να το εκτελεί, να το αντιγράφει, να το διανέμει, να το μελετά και να το τροποποιεί και να το αναδιανέμει. Αντίθετα το δωρεάν λογισμικό δίνεται απλώς δωρεάν και συνήθως o ιδιοκτήτης του περιορίζει τα δικαιώματα αντιγραφής, διανομής, τροποποίησης και δημιουργίας παράγωγων έργων του χρήστη. Συνήθως δίνεται δωρεάν για να προσελκύσει αγοραστές μιας άλλης, πληρέστερης έκδοσης του προγράμματος που δεν είναι δωρεάν.
Παράλληλα, υπάρχει και ο όρος λογισμικό ανοικτού κώδικα (open source software). Δηλαδή, το λογισμικό του οποίου ο πηγαίος κώδικας είναι προσβάσιμος και μπορεί να αντιγραφεί, να τροποποιηθεί και να αναδιανεμηθεί. Όπως καταλαβαίνετε οι όροι ελεύθερο λογισμικό και λογισμικό ανοικτού κώδικα είναι παραπλήσιοι και περισσότερο διαφέρουν στη φιλοσοφία που ακολουθούν παρά στην ουσία. Σχεδόν όλα τα ελεύθερα λογισμικά είναι και λογισμικά ανοικτού κώδικα και το αντίθετο (ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε, δείτε τη σύγκριση στην αγγλική Wikipedia). Με αυτά και με αυτά οδηγηθήκαμε στον όρο Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ) ή στα αγγλικά FOSS - Free Open Source Software ή λίγο χειρότερα FLOSS - Free/Libre/Open Source Software που θυμίζει οδοντικό νήμα.
Ο όρος ελεύθερο λογισμικό προωθείται από το Free Software Foundation και το GNU, ο όρος λογισμικό ανοικτού κώδικα από το Open Source Initiative ενώ ο όρος Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα (FOSS) από όσους δεν θέλουν να πάρουν μέρος στην πολιτική διαμάχη ή δεν τους ενδιαφέρει.
Τώρα, που καταλάβατε τις διαφορές μπορούμε να προχωρήσουμε στην παρουσίαση ορισμένων δωρεάν λογισμικών για συστήματα Windows. Πληρώσατε που πληρώσατε τα Windows, ας γλυτώσετε μερικά χρήματα από τα υπόλοιπα λογισμικά. Ο κατάλογος που ακολουθεί δεν επιθυμεί να είναι πλήρης (κάτι τέτοιο φυσικά είναι αδύνατον) αλλά επαρκής για το μέσο χρήστη και τις συνηθισμένες εργασίες σε ένα Σχολικό Εργαστήριο Πληροφορικής και Εφαρμογών Η/Υ.
Το γνωστό πρόγραμμα περιήγησης στο Διαδίκτυο που σίγουρα θα βελτιώσει την εμπειρία σας σε σχέση με τον Internet Explorer. Γρήγορο, ασφαλές, απλό, φιλικό προς το χρήστη, προσαρμόσιμο και με εκατοντάδες διαθέσιμα πρόσθετα για τους προχωρημένους χρήστες. Πρόκειται για ελεύθερο λογισμικό και λογισμικό ανοικτού κώδικα που παραδοσιακά πρωτοπορεί στις καινοτομίες στο χώρο της περιήγησης στο Διαδίκτυο όπως ο συγχρονισμός για να έχετε διαθέσιμες τις ρυθμίσεις σας από όποιον υπολογιστή και αν σερφάρετε ή οι φωνητικές εντολές για την περιήγηση στο Διαδίκτυο.
Βασίζεται στο ανοικτού κώδικα Chromium Project με προσθήκες ιδιόκτητου λογισμικού. Μάλλον, ο πιο γρήγορος browser αυτή τη στιγμή. Λιτό περιβάλλον που επιτρέπει την άνετη περιήγηση στο Internet. Η καλύτερη διαχείριση καρτελών (tabs) και ανεξαρτησία μεταξύ των καρτελών ώστε όταν κρασάρει κάποια ο υπόλοιπος browser να μην επηρεάζεται.
Μια ελεύθερη και ανοικτού κώδικα σουίτα εφαρμογών γραφείου. Ξεκίνησε το 2010 ως παρακλάδι του OpenOffice.org που τώρα πλέον λέγεται Apache OpenOffice. Περιλαμβάνει επεξεργαστή κειμένου (writer), επεξεργασία υπολογιστικών φύλλων (calc), δημιουργία παρουσιάσεων (impress), σχεδίαση διανυσματικών γραφικών (draw), λογισμικό διαχείρισης βάσεων δεδομένων (base) και λογισμικό δημιουργίας και επεξεργασίας μαθηματικών τύπων (math). Τι άλλο θέλετε; Να ανοίγει έγγραφα του Microsoft Office και να μπορεί να αποθηκεύει σε αυτή τη μορφή; Το κάνει.
Ανοικτού κώδικα πρόγραμμα για τη διαχείριση και τη δημιουργία συμπιεσμένων αρχείων. Υποστηρίζει τη δημιουργία αρχείων τύπου zip, tar, του δικού του 7z και μερικών άλλων ενώ επιτρέπει την αποσυμπίεση 35 διαφορετικών ειδών αρχείων (συμπεριλαμβανομένων των γνωστών zip και rar). Το δικό του φορμά (7z) φαίνεται ότι πετυχαίνει τους καλύτερους λόγους συμπίεσης.
Αν το Adobe Acrobat Reader που χρησιμοποιείτε για να διαβάζετε pdf σας φαίνεται βαρύ, δεν έχετε άδικο. To Foxit Reader είναι δωρεάν λογισμικό (όπως και της Adobe), ελαφρύ, γρήγορο, ασφαλές και τα καταφέρνει εκεί που το Acrobat φαίνεται να έχει δυσκολίες (π.χ. εκτύπωση μεγάλων αρχείων σε παλιούς υπολογιστές). Επιπλέον, προσφέρει τη δυνατότητα προσθήκης υποσημειώσεων και συμπλήρωσης φορμών τύπου pdf.
Ναι, δεν υπάρχει μόνο το Photoshop. Από την πιο απλή λειτουργία τύπου ζωγραφικής έως την πιο προχωρημένη εργασία επεξεργασίας εικόνας, το GIMP μπορεί να σας καλύψει. Ελεύθερο λογισμικό και ανοικτού κώδικα που είναι επεκτάσιμο καθώς υπάρχουν δεκάδες πρόσθετα που μπορούν να σας βοηθήσουν να κάνετε ότι φανταστείτε. Επιπλέον, διαθέτει δυνατότητες ομαδικής επεξεργασίας εικόνων και ομαδικής μετατροπής σε άλλα φορμά. Δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από το Photoshop.
ΕΛ/ΛΑΚ για την ηχογράφηση και την επεξεργασία ήχου. Υποστηρίζει πολλά φορμά ήχου (wav, flac, mp3 κ.λ.π.) ενώ παράλληλα παρέχει προχωρημένες δυνατότητες επεξεργασίας ήχου. Ήρθε ο καιρός να φτιάξετε τα δικά σας karaoke.
Ανοικτού κώδικα και ελεύθερο λογισμικό με το οποίο μπορείτε να αναπαράγετε όλων των ειδών τα βίντεο, ήχους, DVD, Audio CD, Video CD κ.λ.π.
Με την άνθιση των πολυμέσων προέκυψε και ο υπερπληθωρισμός των διαφορετικών μορφών βίντεο και ήχου. Αποτέλεσμα: προσπαθείς να αναπαράξεις ένα βίντεο και είτε δεν παίζει ο ήχος, είτε οι υπότιτλοι, είτε δεν παίζει καθόλου. Κατεβάστε αυτό το πακέτο από codecs για να ξενοιάσετε. Περιλαμβάνει το Media Player Classic, ένα λιτό πρόγραμμα αναπαραγωγής βίντεο και ήχων.
Η καθαριότητα είναι η μισή αρχοντιά. Τα περιττά αρχεία στον σκληρό σας δίσκο και οι λανθασμένες εγγραφές στο registry των Windows καθυστερούν τον υπολογιστή σας. Με το εύκολο στη χρήση και μικρό αυτό πρόγραμμα μπορείτε να διαγράψετε όλα αυτά τα περιττά στοιχεία και να ρυθμίσετε ποια προγράμματα εκκινούν με το ξεκίνημα των Windows.
Διαγράψετε καταλάθος κάποιο αρχείο; Είναι στον κάδο ανακύκλωσης. Αν το διαγράψατε και από εκεί το Recuva υπόσχεται να το ξεθάψει από τον "κουβά". Με το πρόγραμμα αυτό μπορείτε να σαρώσετε τον σκληρό σας δίσκο (ή οποιοδήποτε μέσο αποθήκευσης) και να ανακτήσετε σβησμένα αρχεία.
Το InfraRecorder είναι ένα πρόγραμμα για να γράφετε CD ή DVD. Υποστηρίζει όλα τα φορμά εγγραφής (μουσική, δεδομένα, βίντεο CD, DVD) ενώ σας επιτρέπει να γράψετε και σε εικονικούς δίσκους (images) ή να γράψετε αρχεία εικονικών δίσκων σε CD/DVD. Το InfraRecorder είναι ελεύθερο λογισμικό/λογισμικό ανοικτού κώδικα.
Ένα εργαλείο που σας επιτρέπει να συνδέσετε (mount) αρχεία εικονικών δίσκων CD/DVD (images) και να τα χρησιμοποιήσετε χωρίς να χρειαστεί να τα γράψετε σε CD ή DVD. Υποστηρίζει αρχεία ISO, CUE, NRG, MDS/MDF, CCD, IMG και σας επιτρέπει να έχετε απεριόριστο αριθμό εικονικών δίσκων. Αφού εγκατασταθεί μπορείτε να συνδέετε images κάνοντας δεξί κλικ και επιλέγοντας "Επιλογή γράμματος οδηγού & σύνδεση". Είναι ελύθερο λογισμικό/λόγισμικό ανοικτού κώδικα.
Για να μπορείτε να κατεβάζετε αρχεία (ή και να ανεβάζετε) χρησιμοποιώντας το διαδεδομένο πρωτόκολλο BitTorrent. Το μTorrent (στα αγγλικά γράφεται συνήθως ως uTorrent - βλέπετε δεν υπάρχει "μ") είναι ένα ελαφρύ και εύχρηστο torrent client.
Αφήσαμε για το τέλος το πιο σημαντικό. Χρειάζεστε απαραίτητα και ένα πρόγραμμα για τη δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας. Το Macrium Reflect Free Edition είναι δωρεάν (δεν είναι ελεύθερο ούτε ανοικτού κώδικα) και σας επιτρέπει να πάρετε μια εικόνα (image) ολόκληρου του σκληρού σας δίσκου σε κάποιο αποθηκευτικό μέσο (DVD, άλλος δίσκος κ.λ.π.) ή να αντιγράψετε πλήρως (cloning) έναν ολόκληρο δίσκο ή partiton. Προσφέρει και ένα CD-ROM έκτακτης ανάγκης για την εκκίνηση του υπολογιστή σας αν κάτι δεν πάει καθόλου καλά, μέσω του οποίου μπορείτε να επαναφέρετε τα αντίγραφα ασφαλείας που έχετε κρατήσει.