Στατιστικά... οι δημαγωγοί τα λατρεύουν καθότι τα γεγονότα είναι επίμονα και πεισματάρικα αλλά οι στατιστικές είναι πιο εύπλαστες ("Facts are stubborn, but statistics are more pliable"). Οι επιστήμονες των φυσικών επιστημών τα απεχθάνονται αφού γνωρίζουν ότι αν σε κάποιο πείραμά τους χρειαστούν στατιστικά, μάλλον δεν έχουν σχεδιάσει καλά το πείραμα ("If your experiment needs statistics, you ought to do a better experiment"). Όλοι όμως αναγνωρίζουν τη χρησιμότητά τους και όσοι αγνοούν τα στατιστικά είναι καταδικασμένοι να τα εφεύρουν ξανά, γιατί τα στατιστικά είναι το να μαθαίνεις από την εμπειρία ("Those who ignore statistics are condemned to reinvent it. Statistics is the science of learning from experience").

Τα στατιστικά προέρχονται από τα δεδομένα και ένας πληροφορικός θα μπορούσε να υπερασπιστεί τη χρησιμότητα της επιστήμης του λέγοντας ότι τα λάθη που προκύπτουν από ανεπαρκή δεδομένα είναι πολύ λιγότερα από εκείνα που προκύπτουν από την μη χρήση καθόλου δεδομένων ("Errors using inadequate data are much less than those using no data at all"). Οι στατιστικολόγοι φυσικά και λένε (αυτό το κάνουν όλοι οι επιστήμονες, ο καθένας για τον τομέα του) ότι ο τρέχων αιώνας είναι ο αιώνας των δεδομένων ("The coming century is surely the century of data"). Οι υπόλοιποι μαθηματικοί σιγοντάρουν παρομοιάζοντας τη στατιστική με την γραμματική των επιστημών ("Statistics is the grammar of science").

Οι Αμερικάνοι έχουν εμμονή με τους αριθμούς και τα διαγράμματα. Για αυτούς οποιαδήποτε πληροφορία εκφράζεται με διαγράμματα είναι ακριβής και σωστή αρκεί το διάγραμμα να είναι ακριβές. Και φυσικά όσο πολύπλοκο και αν είναι ένα φαινόμενο μπορείς να χρησιμοποιήσεις αριθμούς για να το εξηγήσεις επαρκώς. Από την άλλη εμείς οι Ευρωπαίοι είμαστε περισσότερο συναισθηματικοί. Αναζητούμε την αλήθεια μέσω της ψυχολογίας και όχι μέσω της στατιστικής. Οι Γερμανοί είναι ορθολογιστές και τους αρέσουν τα στατιστικά περισσότερο από ότι στους υπόλοιπους Ευρωπαίους αρκεί να μην συνδυάζεται η λέξη statistics με την λέξη greek. Ναι, εμείς οι Έλληνες τα καταφέραμε: κάναμε τη φράση "greek statistics" συνώνυμη της εξαπάτησης.

Αν και αυτό ισχύει με τα στατιστικά γενικώς αφού υπάρχουν τριών ειδών ψέματα: τα ψέματα, τα καταραμένα ψέματα και τα στατιστικά (There are three types of lies--lies, damn lies and statistics"). Σε αυτό συνηγορεί και το ότι το 84,32% των στατιστικών είναι κατασκευασμένες επί τούτου ("84,32% of all statistics are made up on the spot") - μόλις διαβάσετε άλλη μία τέτοια. Αυτό βολεύει τους πολιτικούς που χρησιμοποιούν τις στατιστικές όπως οι μεθυσμένοι τους φανοστάτες, για στήριγμα και όχι για να "ρίξουν άπλετο φως" ("Politicians use statistics like drunkards use lampposts: not for illumination, but for support"). Τελικά, τα στατιστικά είναι μόνο νούμερα, νούμερα που επιδέχονται πολλές ερμηνείες ανάλογα με το τι βολεύει τον ερευνητή. Όπως έχει ειπωθεί: Στατιστική, η μόνο επιστήμη όπου διαφορετικοί ερευνητές με τα ίδια δεδομένα καταλήγουν σε διαφορετικά συμπεράσματα ("Statistics: the only science that enables different experts using the same figures to draw different conclusion.").

Οι απλοί άνθρωποι, με όλους αυτούς τους αριθμούς και τις στατιστικές περισσότερο γελάνε. Πώς να μην σου προκαλέσει γέλιο το ότι ο μέσος άνθρωπος (οι Αμερικάνοι τον λένε average Joe) έχει 0,935 παιδιά, 1,23 αμάξια και 1,87 τηλεοράσεις (τα νούμερα είναι φανταστικά). Ή ότι ένας στους τέσσερις ανθρώπους έχει κάποια μορφή ψυχικής ασθένειας. Για να ρωτήσω τρεις φίλους μου. Αν είναι καλά τότε εγώ είμαι άρρωστος ("One out of every four people is suffering from some form of mental illness. Check three friends. If they're OK, then it's you."). Βέβαια, σύμφωνα με το DSM-5 που αναγνωρίζει πάνω από 450 ψυχικές ασθένειες, είμαστε όλοι άρρωστοι (βγαίνει αν το υπολογίσετε... στατιστικά).

Ωστόσο τα στατιστικά που παρουσιάζουμε εδώ και αφορούν τους Κινδύνους και την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο για τα παιδιά δεν προκαλούν γέλιο αλλά προβληματισμό και ίσως ανησυχία. Και όσο περίεργο και αν σας φαίνεται είναι δύσκολο να εντοπίσεις στο Διαδίκτυο έρευνες που να περιέχουν στατιστικά που να αφορούν στη χρήση του Διαδικτύου από τα παιδιά (οι περισσότερες έρευνες αφορούν τον γενικό πληθυσμό). Στο παρόν άρθρο σας παρουσιάζουμε δύο τέτοιες αξιόλογες έρευνες που διεξήχθησαν στον Ευρωπαϊκό χώρο.

Η πρώτη χρηματοδοτήθηκε από το ευρωπαϊκό κοινοτικό πρόγραμμα Creating a Better Internet for Kids και διεξήχθη από το ερευνητικό δίκτυο EU Kids Online με την καθοδήγηση του London School of Economics. Στην έρευνα συμμετείχε ένα τυχαία επιλεγμένο και διαστρωματωμένο δείγμα 25.142 παιδιών ηλικίας 9-16 ετών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και κάποιοι από τους γονείς τους. Η έρευνα διεξήχθη μέσω συνεντεύξεων που πραγματοποιήθηκαν την κατά το χρονικό διάστημα Άνοιξης/Καλοκαιριού του 2010 σε 25 Ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα. Η έρευνα εξέτασε βασικούς διαδικτυακούς κινδύνους για τα παιδιά όπως η ύπαρξη σεξουαλικού υλικού (πορνογραφία), ο διαδικτυακός εκφοβισμός, η λήψη σεξουαλικών μηνυμάτων (sexting), η επαφή με άγνωστους ανθρώπους στο Διαδίκτυο ή οι δια ζώσης συναντήσεις με επαφές του Διαδικτύου, το δυνητικά επιβλαβές υλικό που παράγεται από τους χρήστες (νευρική ανορεξία, αυτοτραυματισμός, λήψη ναρκωτικών, αυτοκτονία) και η παράνομη διαχείριση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η έρευνα επίσης εξετάζει το είδος της χρήσης του Διαδικτύου και τον τρόπο χρήσης καταγράφοντας τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που αναδύονται καθώς και τον ρόλο των γονέων και των παρεμβάσεών τους. Μπορείτε και αξίζει να δείτε:

• Αρχική σελίδα του ερευνητικού δικτύου EU Kids Online
• Risks and safety on the internet - Πλήρης έκδοση - 2011
• Risks and safety on the internet - Περίληψη - 2011
• Risks and safety on the internet - Περίληψη - 2011 - Ελληνική έκδοση
• In their own words: what bothers children online? - Αναφορά του δικτύου EU Kids Online - Φεβρουάριος 2013
• Country classification: opportunities, risks, harm and parental mediation - Αναφορά του δικτύου EU Kids Online - Ιούλιος 2013
• Σελίδα πληροφοριών για την Ελλάδα
• Αναζήτηση ερευνών για την Ελλάδα ("Greece") από την Ευρωπαϊκή Βάση Δεδομένων με Στοιχεία
• Φυλλάδιο δεδομένων για την Ελλάδα
• Ευρήματα EU Kids Online - Σύντομη παρουσίαση στα Ελληνικά
• Παιδιά και Διαδίκτυο στην Ελλάδα - Έρευνα σε Αθήνα, Κρήτη και Κω με 775 ερωτηματολόγια το διάστημα Φεβρουαρίου-Απριλίου 2009

Η δεύτερη έρευνα που επίσης χρηματοδοτήθηκε από την Ε.Ε. τιτλοφορείται Net Children Go Mobile και έχει σκοπό την εξερεύνηση της πρόσβασης, της χρήσης, τω κινδύνων και των ευκαιριών από το Διαδίκτυο μέσω φορητών συσκευών για τα παιδιά στην Ευρώπη. Η έρευνα αυτή διεξήχθη σε Βέλγιο, Δανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ρουμανία και Ηνωμένο Βασίλειο με τα δεδομένα να συλλέγονται τον Μάιο του 2013 μέσω 3.500 ερωτηματολογίων σε παιδιά ηλικίας 9 έως 16 ετών με τυχαία δειγματοληψία καθώς και με συλλογή ποιοτικών στοιχείων με συνεντεύξεις με παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικούς και νεαρούς εργαζόμενους. Δείτε:

• Αρχική σελίδα του Net Children Go Mobile
• Σελίδα με τις αναφορές του Net Children Go Mobile
• Σελίδα με παρουσιάσεις του Net Children Go Mobile
• Αναφορά με το σύνολο των ευρημάτων - Μάιος 2014
• New evidence, new challenges - Παρουσίαση Απρίλιος 2014
• Protecting children against online violence - Reflections from the EU Kids Online and the Net Children Go Mobile projects - Παρουσίαση Μάιος 2014

Οι δύο τελευταίες παρουσιάσεις (ακριβώς από πάνω) μαζί με την EU Kids Online: The latest insights from research - Παρουσίαση Σεπτέμβριος 2014 είναι ίσως οι πιο ενδιαφέρουσες αφού αποτελούν συγκρίσεις των δεδομένων από τις δύο έρευνες που διεξήχθησαν με διαφορά τεσσάρων ετών. Οι κυριότερες διαφορές που εντοπίζονται από το 2010 στο 2014, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι:

• Έχει αυξηθεί η χρήση φορητών συσκευών για πρόσβαση στο Διαδίκτυο (πλέον υπάρχουν πολλές συσκευές τύπου tablets) όπως και η χρήση των κινητών τηλεφώνων (καλώς ήρθατε smartphones).
• Μικρή αύξηση του ποσοστού των παιδιών που έχουν αντιμετωπίσει διαδικτυακούς κινδύνους. Μεγαλύτερη αύξηση στα κορίτσια.
• Οι χρήστες tablet και smartphone είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν κινδύνους.
• Αύξηση του κυβερνοεκφοβισμού ιδιαίτερα για τα κορίτσια. Ο μη διαδικτυακός εκφοβισμός παραμένει συχνότερος.
• Μικρή αύξηση στις περιπτώσεις όπου τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με πορνογραφικό υλικό. Το φαινόμενο του sexting εμφανίζεται σταθερό.
• Αύξηση των δια ζώσης συναντήσεων παιδιών με άτομα που γνώρισαν μέσω Διαδικτύου. Τα ποσοστά για τις γνωριμίες με αγνώστους στο Διαδίκτυο παραμένουν περίπου ίδια.
• Αύξηση του αρνητικού περιεχομένου που δημιουργείται από χρήστες (π.χ. οδηγίες για αυτοκτονία, αυτοτραυματισμό, εμπειρίες με ναρκωτικά, τρόποι για να είναι κάποιος ανορεκτικός ή βουλιμικός, ρατσιστικό περιεχόμενο κ.τ.λ.). Σταθερά ποσοστά στις περιπτώσεις κακής χρήσης των προσωπικών δεδομένων.
• Αύξηση των ποσοστών των παιδιών που αναφέρουν επιβλαβείς εμπειρίες (ιδιαίτερα τα κορίτσια και οι έφηβοι 15-16 ετών).
• Η ποιοτική έρευνα αποκαλύπτει ότι τα παιδιά πασχίζουν να διαχειριστούν το διαδικτυακό περιβάλλον.
• Τα παιδιά που χρησιμοποιούν smartphones έχουν περισσότερες δεξιότητες αλλά το σύνολο των δεξιοτήτων των παιδιών έχει μειωθεί.
• Τα παιδιά που χρησιμοποιούν smartphones χρειάζονται καινούριες δεξιότητες. Εμφανής έλλειψη αυτών των νέων δεξιοτήτων στα κορίτσια.

 Είπαμε τόσα για τις στατιστικές στην αρχή του άρθρου και ακόμα δεν παρουσιάσαμε ούτε ένα ποσοστό. Έφτασε η ώρα για καταιγισμό στατιστικών. Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τα ποσοστά για διάφορα μεγέθη για τις 7 χώρες (Βέλγιο, Δανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ρουμανία και Ηνωμένο Βασίλειο) που είναι κοινές και στις δύο έρευνες (EU Kids Online το έτος 2010 και Net Children Go Mobile το έτος 2014) και μας επιτρέπει να παρακολουθήσουμε συνοπτικά την εξέλιξη των φαινομένων που διαπραγματεύονται οι έρευνες.

Ωραία θα πείτε όλα αυτά, αλλά οι συγκρίσεις του παραπάνω πίνακα δεν περιέχουν στοιχεία για τη χώρα μας. Μην ανησυχείτε: Υπάρχουν στατιστικά για όλα τα γούστα. Στο γράφημα πληροφοριών που ακολουθεί σας παρουσιάζουμε μια σύγκριση των δεδομένων της χώρας μας σε σχέση με το σύνολο των 25 χωρών που μελετήθηκαν από την έρευνα του δικτύου EU Kids Online που διεξήχθη το 2010. Αν δεν εμφανίζεται πατήστε στον σύνδεσμο "Κίνδυνοι και Ασφάλεια στο Διαδίκτυο - Σύγκριση Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Ένωσης - Γράφημα Πληροφοριών" ή δείτε το γράφημα πληροφοριών σε μορφή εικόνας jpg. Τα δεδομένα ίσως είναι πλέον παλιά αλλά είναι τα πιο πλήρη που υπάρχουν ελεύθερα διαθέσιμα στο Διαδίκτυο και επιτρέπουν τη σύγκριση της χώρας μας με την υπόλοιπη Ευρώπη. Συμπεράσματα δεν θα σας δώσουμε εμείς. Άλλωστε, είπαμε αυτό είναι το "κόλπο" με τη στατιστική: Ο καθένας βγάζει τα δικά του συμπεράσματα.